Hiperglikemia czyli podwyższony poziom cukru we krwi to znak rozpoznawczy choroby metabolicznej, jaką jest cukrzyca. Powstaje z przyczyny defektu w produkcji lub działaniu insuliny pochodzącej z komórek trzustki. To groźny symptom prowadzący nawet do trwałego uszkodzenia i niewydolności wielu narządów w organizmie ludzkim. Cukrzyca występuje w dwóch głównych typach: jako cukrzyca typu 1 – wrodzone, zbyt małe wydzielanie insuliny, oraz jako cukrzyca typu 2 – insulinooporność i tym samym zbyt mała wrażliwość tkanek na insulinę. Pierwszy typ choroby inaczej nazywany cukrzycą insulinozależną ma charakter przewlekły i prowadzi do wyniszczenia komórek beta w trzustce, produkujących insulinę. Nieleczona prowadzi do śmierci. Natomiast drugi typ – cukrzyca insulinoniezależna wynika z niedoboru i odporności na insulinę, a jej cechą charakterystyczną jest podwyższone stężenie glukozy we krwi.
Cukrzyca typu pierwszego i drugiego
Cukrzyca typu 1 – insulinozależna pojawia się u chorego, który cierpi na brak insuliny. Dzieje się tak, gdy system immunologiczny zaatakuje wyspy trzustkowe produkujące insulinę. W związku z tym defektem do końca życia musi ją przyjmować (najczęściej 4 do 5 razy dziennie), aby nie doprowadzić się do ketonowej śpiączki cukrzycowej, która bywa śmiertelna. Typ 1 pojawia się najczęściej w młodym wieku i jest stosunkowo łatwy do wykrycia ze względu na obecność cukru w moczu. Skłonność do niej możemy odziedziczyć, dlatego pamiętajmy o regularnych badaniach, jeżeli jesteśmy w grupie ryzyka.
Insulinooporność czyli cukrzyca typu 2 jest najczęściej występującym typem tej choroby. Ok. 90% zachorowań to właśnie osoby z tego typu cukrzycą. Najczęściej rozwija się w grupie ryzyka, do której należą osoby otyłe oraz z innymi zaburzeniami procesu, jakim jest metabolizm. Diagnozuje się ją zwykle po 60. roku życia, a czasami wcześniej, jeżeli jest związana ze sporą otyłością. Jest znacznie trudniejsza do wykrycia, ponieważ rozwija się powoli i nierzadko bezobjawowo. Jej leczenie również jest związane z podawaniem insuliny, ale nie tylko. Niezwykle istotne jest przygotowanie i przestrzeganie odpowiedniej diety. Wskazane jest również wprowadzenie do swojego życia większej ilości ruchu w celu zgubienia zbędnych kilogramów.
Różne bywają przypadki zachorowań. Czasami cukrzyca pojawia się w innym momencie, niż wskazywałby na to przykłady innych osób dotkniętych tą chorobą. Mówimy wtedy o cukrzycy typu LADA (latent autoimmune diabetes in adults), gdy cukrzyca typu pierwszego pojawia się w późniejszych latach (35.-45. rok życia) oraz o cukrzycy typu MODY (maturity onset diabetes of the young), gdy cukrzyca typu drugiego dotyka młodych osób. LADA jest trudna w diagnostyce, ponieważ pojawia się późno, co wskazywało by na cukrzycę typu II. Jednak u jej podłoża leży błędne działanie naszego systemu immunologicznego. W przypadku MODY kłopotliwe może być kierowanie się w stronę poszukiwania wad genetycznych w celu potwierdzenia cukrzycy typu I.
Cukrzyca ciążowa
Specyficzny rodzaj cukrzycy dotyka kobiet w ciąży. Zwykle rozwija się w trzecim trymestrze (kiedy najsilniej działają hormony), zaburzając tolerancję węglowodanów w organizmie chorej. Schorzenie to dotyka ok. 4% kobiet w stanie błogosławionym. Najczęściej problem rozwiązuje się sam, gdy kobieta urodzi dziecko, ale nie zawsze tak jest. W dodatku, gdy już raz dotknie nas to schorzenie istnieje ryzyko ponownego wystąpienia przy kolejnej ciąży lub na dalszym etapie życia może przeistoczyć się w cukrzycę typu 2 (ok. 30-50% kobiet). W grupie ryzyka są kobiety, które stosunkowo późno decydują się na dziecko. Tego typu schorzenie leczy się w specjalistycznych poradniach ginekologiczno-diabetologicznych. Do objawów zaliczamy głównie podwyższone stężenie cukru we krwi, a czasami też i w moczu. Za przyczynę podaje się hormony produkowane przez łożysko, które powodują insulinooporność, zaburzenia wydzielania insuliny oraz zwiększenie produkcji glukozy przez wątrobę. Zagrożeniem, jakie wynika z tego powikłania jest przedwczesny poród oraz ryzyko konieczności zastosowania cięcia cesarskiego. U noworodka może prowadzić do wad wrodzonych lub w ogóle do obumarcia płodu. Leczy się ją stosując odpowiednią dietę, a gdy ta nie skutkuje podaje się insulinę.
Cukrzyca wtórna
Występuje jeszcze zjawisko cukrzycy wtórnej, niezwykle rzadkiej choroby, która współistnieje z innymi zespołami chorobowymi, przez co posiada bardzo zróżnicowane objawy. Dotyczy niewielkiej ilości ludzi dotkniętych cukrzycą, bo jedynie 2-3% przypadków. Jest kilka przyczyn odpowiedzialnych za to zjawisko. Należy do nich między innymi przyjmowanie leków związanych z chorobami układu krążenia. Odpowiadają za to również geny wywołujące choroby procesu przemiany materii. Trzustka, z racji swojej funkcji, jest mocno związana z cukrzycą wtórną oraz innymi jej odmianami. Często pojawia się też w krajach, gdzie całe grupy ludzi ciepią na niedożywienie i głód.
Obserwując ilość zachorowań na cukrzycę możemy się zgodzić ze stwierdzeniem, że ma charakter epidemiologiczny. O ile na cukrzycę typu 1 nie mamy wpływu, o tyle przed cukrzycą typu 2 powinniśmy się chronić. Nie jest to takie trudne, gdy nie jest jeszcze za późno. Wystarczy przewartościować swoje życie i znaleźć w nim trochę czasu na ruch na świeżym powietrzu i zadbanie o to, co jemy.
